CỤ HIU.

 Mình ở  gần một cụ đã về hưu chắc hơn mươi năm, khỏe mạnh và quắc thước. Khu phố có cụm loa công cộng của thành phố mà dân sở tại gọi xách mé là loa phường, chuyên phát oang oang, rè rè đủ thứ mỗi ngày ba bận từ lúc tờ mờ sáng những chuyện không ai buồn nghe, họa chỉ để tạo ra không khí thêm ầm ỹ, cộng hưởng cùng tiếng còi xe inh ỏi lúc tan tầm. Có hôm trục trặc gì đó bỗng im bặt thì khoảng hơn sáu giờ cụ đã tạt sang nhà mình khi xong bài thể dục đi bộ dăm vòng quanh bờ hồ. Cụ đến lúc thì mượn mấy tờ báo xem tin tức, lúc đọc vài mục trong tạp chí, phập phò điếu thuốc, xong một tuần trà độ hơn vài mươi phút sau là về.
 
         Thấy thương cụ, về hưu rỗi việc nên sinh buồn. Bấy lâu cụ lấy cái loa phường làm bạn, tuy chát chúa nhưng cũng vui với trăm thứ bà chằn trên ấy. Vắng loa phường cụ như mất đi người bạn tri kỷ nên mới tìm báo đọc, biết chút ít còn phát biểu mỗi bận họp dân, lại còn sinh hoạt này kia nữa ... Nhà có mỗi cái tivi nhưng cụ chẳng bao giờ ngồi lâu được với cụ bà vốn hay cự cãi nên đổi hẳn sang đọc báo, có hôm đắc ý cụ bảo:

-Chà chà bài báo hay quá, nhiều thứ hơn đài phường chú mày à !

          -Vâng ạ,

-Nhưng chuyện này mà đưa lên cho thiên hạ biết nhiều thì chả hay ho gì.

-Vâng ạ,

-Chậc, chậc…lại đâm chém nhau, rồi ăn mặc như thiếu vải … bậy quá !

-Vâng ạ,

-Làm cán bộ như chú mày vâng dạ suốt thành quen nhỉ ? Cụ hóm hỉnh .

 

Mình chợt nghĩ  “Dễ thường cụ không vâng vâng dạ dạ mà được về hưu êm như nhung đấy !” nhưng cũng không dám vặn lại cụ.

Tuần trước cụ khoe đã đặt hẳn mấy tờ báo mang tận nhà, thỉnh thoảng cụ ghé qua nói vài chuyện báo đã đăng, mình thưa “Hẳn vậy”. Bao giờ cũng thế, hễ cụ mà đưa ý kiến ra thì mình cứ “hẳn vậy” tắp lự, là để cho cụ vui lòng. Cụ lại ta thán:

- Bây giờ phức tạp quá thể, chúng nó làm ăn tắc trách quá, đủ thứ chuyện đã biết tỏng là không hợp thực tế chút nào nhưng vẫn cứ  làm. Thời của tao hả, kỷ luật bằng hết…” nghe thế mình lại chợt nhớ câu của cụ lớn gì đó ngoài ấy từng nói “ Cứ chặt chém thì lấy đâu ra người làm việc..” nhưng lại không dám nói cho cụ hay.

Hôm qua cụ khoe vừa được bà bạn gửi tặng cho cái mục kỉnh để xem báo, gọng titan nhẹ như giấy gắn mắt kính ngoại hẳn hoi. Được thể đang vui vẻ, mình cố tình gài để cụ kể chuyện ấy thời trai trẻ nghe cho bớt căng thẳng nên chọc “ Chắc bồ cũ của cụ tặng ? ”  Cụ lại quở “ Thời bọn tớ trong sáng lắm chú mày ạ, không như các cậu bây giờ đâu nhá…”

Lạy cụ, cái gì ở thời của cụ cũng hay, cũng tốt hết. Thế mà cái thời ấy lại bị thiên hạ vu cho là thời thổ tả, chắc  chỉ là quân ăn cháo đái bát mới dám nói thế ?  Biết vậy nhưng cũng chẳng dám tranh luận gì, sợ cụ nạt cho.

          Một bửa có lẽ có lẽ vì buồn, cụ đạp xe mua dĩa dồi chó rồi qua bảo cậu sang nhà làm tí. Thú thật món đó mới nghe nói thì mình đã phát nôn huống hồ là ngồi nhậu ! Mình vội cảm ơn cụ rồi lễ phép cáo từ ra về… Chỉ từng ấy mà cụ giận nữa tháng không sang chơi. Cụ bảo “ Bây giờ cán bộ các chú chỉ thích món lạ nhà hàng chứ coi món dân dã ra gì…” Thế đấy, rõ khổ cho các cụ.

Chuyện của cụ có nhiều, hỉ nộ ái ố đủ kiểu, nhưng tựu trưng là thú vị. Gặp các cụ cũng khoái, học được nhiều điều hay, biết được nhiều chuyện lạ ở thời các cụ làm việc… Khổ nỗi cứ nghe các cụ cứ chê bai, phản bác mãi đâm ra mất hứng. Biết là cụ đang có cảm giác cô đơn, dễ bẳn gắt, dễ mặc cảm mà, lại bảo thủ khó vượt qua những va vấp xung đột hằng ngày mà những bước đi của cuộc sống đang nhộn nhịp tất yếu sẽ tạo ra. Đôi khi cũng thấy cụ cũng bướng bỉnh ra phết nhưng rồi lại hờn giận như trẻ con, có lúc cố níu vào thành kiến cũ một cách dai dẳng, rồi vịn vào kinh nghiệm đã qua để tin chắc rằng mình nắm được hết mọi vấn đề. Không phải là nói xấu sau lưng cụ nhưng thấy cụ tự hành hạ mình bằng sự đố kỵ, tiếc rẻ, cay cú sự đời trong những năm tháng lẽ ra dành cho sự thanh thản, nhàn cư… thật sự thấy xót cho cụ thật. Có lần mình đánh bạo nói thôi cụ ơi, kệ xác chuyện xung quanh đi, Cụ cứ đánh cờ, làm thơ, nghe nhạc cho vui đời…  Cụ lại nỗi nóng “ Nghỉ hưu chưa phải là nghỉ làm việc đâu nhá, còn ăn lương nhà nước nên phải có đóng góp chứ ?”  Nghe vậy mình chả dám nói chuyện gì với cụ nữa.

Dần tình cảm giữa cụ và mình cũng vơi đi ít nhiều, nhưng thật tình thì trong lòng mình vẫn kính cụ, có lẽ cái tốt bụng và chân tình gần như vô tư của lớp người trước mình dăm ba thế hệ đã cám dỗ mình từ lâu. Đành rằng chuyện tốt xấu của người đời thời nào cũng có nhưng dường như số người tốt ở các thế hệ trước đông hơn thì phải, cái này thì có lẽ đã thể hiện khá rõ trên đà xuống cấp đạo đức xã hội đang theo chiều thời gian, mình luôn có cảm giác bất an khi thấy cuộc sống càng ngày trở nên khó khăn hơn trong cách xử sự giữa những con người, ngày càng trở nên bàng quan, vô cảm hơn… Cụ cũng còn quý mình nhưng ít qua lại, phần vì cũng bận việc linh tinh mỗi sáng, cụ cũng đã có niềm vui mới là chuyển sang chơi nuôi chim cảnh, cũng bận rộn phết. Thấy vậy làm mừng.

Nhà có lồng chim nhồng hơn năm tuổi của thằng cháu họ mang biếu, hót hay nói giỏi như cậu bé lên ba. Khổ đời chưa được bao lâu lại bị trộm leo tường vào nhà cỗm mất, tiếc của thì ít nhưng lẽ giận lại nhiều nên cụ qua phường phân bua rồi sang công an báo trộm. Rõ khổ, biết đâu mà lần, mấy tuần liền chiều chiều cụ đạp xe tạt ngang mấy chổ bán chim để tìm tung tích con nhồng, một lần nghe báo dưới bến xe có đứa bán chim dạo rao bán nhồng, cụ đạp xe hộc tốc đến ngay. Thì ra đúng con chim quý của cụ bị trộm hôm nào. Khổ thằng nhỏ phân trần là nó chỉ mua lại để bán kiếm lời, mấy anh công an vì nể cụ nên bảo thằng bé về đồn xem cơ sự, trông mặt mũi khôi ngô, lại rấm rứt khóc nên cho nó về. Mình bảo cụ thôi chuộc lại phải chăng cho xong, chuyện trộm vặt chấp gì, nhưng cụ lại muốn lần ra đứa dám to gan trèo tường vào nhà cụ mới chịu. Ôi thôi, có họa mà tới tết Công gô ! Tìm ra đứa này thì lại tòi ra đứa khác, cũng thế. Tốt nhất là phải tự canh giữ cụ ạ.  Rốt cuộc bọn mình phải gộp tiền cho thằng nhỏ năm trăm để lấy lại con chim cho cụ, nhưng cái giống nhồng mới lạ, hôm về lại nhà tới nay tiếng hót nghe đùng đục, lại lè nhè như thằng say rượu, chốc chốc văng ra  những từ hết sức bậy bạ, dạy bảo thế nào nó cũng chẳng chịu bắt chước theo như ngày còn ở với ông cụ.

Hôm ông ốm nặng, trông bà cụ cũng không còn khỏe, cả khu phố đều đến thăm nom chu đáo. Tội nghiệp, giờ cụ không đi ra khỏi nhà được qua vụ tai biến bất ngờ. Gã đài phường nay hình như đã nhận ra mình đã hết vai trò nên đã im bặt cả nhiều tháng rồi, không còn để cụ đợi chờ nghe ngóng. Cụ nhờ mình qua kê cái tivi sát chổ cụ nằm để tiện xem tin tức, giải trí hằng ngày. Gớm, cho đến lúc nằm một chổ cụ mới chịu cùng xem phim, coi tivi chung với bà cụ. Cụ bà cắt hẳn báo đặt hằng ngày rồi khuân đống báo cũ ra vườn đốt sạch. Cụ bảo để đấy đã chật chổ, không khéo lại có ngày cháy nhà.

Vừa rồi cụ bảo mình sang nhờ đem con nhồng về chăm hộ, dạy nói giúp cụ. Thôi thì cũng phải làm cho cụ vui trong lúc cụ đang bệnh chứ tính mình vốn ghét nuôi chim đến thậm, nhất là cái giống nhồng chỉ được cái hóng hớt rồi nói nhại lung tung, nhỡ bọn trẻ ranh trong nhà bắt chước nói theo thì họa.

Tuần trước hai cụ được người bạn cũ tìm cách đưa vào Viện dưỡng lão gì đó tận trong Nam để được chăm sóc đầy đủ, chu đáo hơn. Cụ nhất quyết không chịu đi. Cụ bảo ở đây có mấy đứa trẻ qua lại mới biết được chuyện quê nhà chứ vào trong ấy chắc chóng chết vì buồn, vả có chết thì cũng được nằm trên quê mình cho ấm lưng.

Ngẩm lại, thấy cụ nói cũng có lý.

 tháng 9. 2013